Agathepark
De sigarenfabrikant Baars (Van de Victor Hugo sigaren) vierde op 30 september 1927 het 60-jarig bestaan van het bedrijf waar hij intussen zelf 40 jaar werkzaam was.
Een paar jaar daarvoor had de heer Kaars Sypesteyn een schenking gedaan waardoor in Krommenie een binnenbadhuis tot stand was gekomen. De heer Baars was enthousiast door dit idee en omdat hij veel sympathie voor de bevolking van Krommenie had, besloot hij om het voorbeeld van Kaars Sypesteyn te volgen. Zodoende schonk hij ter gelegenheid van zijn eigen jubileum 3000, - gulden als startkapitaal voor het Agathepark. Er bestond binnen de gemeente al jaren grote behoefte aan een plaats waar in de zomermaanden concerten en concoursen gehouden zouden kunnen worden. Zo kwam men in de twintiger jaren op het idee om een park aan te leggen.
Boom planten door de schooljeugd (1929). Onderling genoegen was toen ook al present Om ruimte te maken voor de muziektent zijn de bomen later weer verplaatst. Op de achtergrond het Blok en Barkeloo (rechts).
Immers in zijn sigarenfabriek was door de arbeiders het fanfareorkest O.G. opgericht en wellicht heeft dat ook nog een rol gespeeld.
De toenmalige burgemeester H.Klerk en de directeur van gemeentewerken P.v.Walbeek vonden het een prima idee en ook de heer Labberté (wethouder van publieke werken) zag het wel zitten. De gemeenteraad was er echter niet erg enthousiast over, want men wilde de grond liever gebruiken voor woningbouw, dat leverde nog iets op, een park zou alleen maar geld kosten.
“Vlieland”
Was de oorspronkelijke naam van het stuk land waar nu het Agathepark is. Bij stukjes en beetjes werd de grond aangekocht.
Voor het grootste deel was het weiland met riet en polderwater in het bezit van boer Huibert Reyne die in de boerderij op de hoek van de Eikelaan en de Populierenlaan woonde. Ook Klaas Wouda uit Krommenie en Klaas Booy uit Krommeniedijk bezaten nog enkele kleinere stukken land dat voor 0.80 gulden per m2 door de gemeente in de jaren 1928-1929 werd overgenomen. De sloot tussen het land van Booy en Reyne werd aangekocht van het polderbestuur. Bij elkaar was dat ruim 5 ha.
Crisis
Aan het eind van de twintiger jaren was er In Krommenie ook een werkeloosheid en de slapte op de arbeidsmarkt nam steeds meer toe. Mevrouw Agathe Cornelia Kaars Sypesteyn-Crok wist haar man P.H. Kaars Sypesteyn, een van de belangrijkste industriëlen over te halen om het bedrag dat nog tekort kwam voor de aanleg van het park zo’n 43.000, - gulden op 11 april 1930 te schenken zodat het project van start kon gaan. Het zou een prima werkgelegenheid zijn zodat de werklozen aan de slag konden. De gemeente besloot op 23 januari 1931 om een krediet van 40.000, - gulden te verschaffen en er een werklozenproject van te maken. Vele werkloze Krommenieers hebben ons fraaie park helpen aanleggen. Maar ook de schooljeugd liet zich niet onbetuigd en hielp met het planten van bomen (zie foto)
Het park is aangelegd in landschapsstijl
Het architectenbureau van de Nederlandsche Heide mij. Heeft het ontwerp gemaakt. Om het eerste en het tweede park met elkaar te verbinden moest er ene hoog opgaande voetbrug komen waar de boerenpramen zonder veel hinder onderdoor zouden kunnen varen. De doorvaarthoogte moest minstens 3 meter zijn en de breedte 4 meter.
De muziektent met de rieten kap was kort na de opening gemaakt naar een ontwerp van P. van Walbeek. De muziektempel had een uitstekende akoestiek. Onder de muziektent was een ruimte die als kantine gebruikt werd voor de mensen die in het park werkten. Voor de muziektent stond een lantaarnpaal van marmer waar op halve hoogte een bloembak omheen stond. Het sfeervolle gebouw is afgebrand. Vroeger stond er ook nog een volière aan de zijkant van de muziektent. Met tal van tropische vogels, kippen, duiven en wie herinnert zich niet het geschreeuw van de pauwen. Het is zelfs nog de huisvesting van een stel aapjes geweest.
De Opening
Op 12 september 1931 werd het park officieel geopend. Het doorknippen van een lint met een zilveren schaar werd gedaan door de dochter van mevrouw Agathe Kaars Sypesteyn.
Pas drie jaar later op 19 juli 1934 besloot de gemeenteraad om het park een naam te geven. Het park werd vernoemd naar mevrouw Agathe Kaars Sypesteyn. Als dank voor de grote morele en financiële steun.
Jubileumgeschenken
Naast de muziektent staat de Gerrit Schaarsbank, dit was een geschenk ter gelegenheid van het vijftigjarig jubileum (1902-1952) van Gerrit Schaar als dirigent van het fanfareorkest Onderling Genoegen. De bank was een vrije opdracht en is ontworpen door de architect M.Leguijt. In samenwerking met B. de Jong werd een speciaal procedé ontwikkeld over de samenstelling van het beton. Het ontwerp is in de vorm van een waaier of schelpmotief dat de geluidsgolven symboliseert.
De bank is pas in 1955 geplaatst.Op het gazon tegenover de muziektent staat een in het brons gegoten beeldje op een natuurstenen voetstuk van een vrolijke fluitspeler en een vastberaden meisje. Ontworpen en fantastisch uitgevoerd door de Amsterdamse beeldhoudster Gerarda Reuter. Het is in 1963 geschonken ter gelegenheid van het 75 jarig bestaan van de Verblifa. Mevrouw Provily heeft het in mei 1965 onthuld.
De 3 stralige fontein in de parkvijver is bij het 25-jarige bestaan van het park in 1956 aangelegd.
De droom van de oprichter en aanleggers!
Een publieke tuin, met kleurige en geurende rozenperken en de prachtig aangelegde borders. Schaduwrijke plekjes voorzien van bankjes, onder kolossale bomen. Met in elk seizoen weer hun eigen prachtige kleuren. De hoek met het vele riet verborg de verblijfplaats van de zwanen en verderop kwamen de gakkende ganzen en de snaterende eenden je tegemoet. De volière met daarin bontgekleurde vogels. Het gekletter van de fontein.
Het grote grasveld in het tweede park omzoomd door een wandelpad. Waar vroeger tijdens de kunst en sportweken de uitvoeringen en demonstraties werden gegeven.
De muziekuitvoeringen van de plaatselijke muziekverenigingen op het podium van de muziektent. Ouderen deden aan paaltje werpen of koesterden zich lekker in het zonnetje. Moeders met kleine kinderen die de eendjes kwamen voeren. Bruidsparen die zich graag in het park lieten fotograferen. Hoe gezellig was het in de winter als er op de Durgsloot een ijsbaan was gemaakt door de ijsvereniging Nova-Zembla. Het Agathepark als levend kloppend hart van natuur en cultuur minnend Krommenie het hele jaar door.
Verval
Jarenlang was het park onderhouden door de mensen van de gemeentewerken die het park dagelijks naliepen. Op een gegeven moment werd overal op bezuinigd. Toen de beheerder van het park met pensioen ging, werd hij niet vervangen. In het voorjaar van 1989 was van al het moois weinig meer over. De paden waren onbegaanbaar door de vele plassen en het grote grasveld was door de blubbertroep ontoegankelijk geworden. De kinderspeelplaats was ronduit gevaarlijk, de Gerrit Schaar bank was vernield, de brug kapot, de volière stond leeg en op instorten. Voor de loslopende hoenders werd niet meer gezorgd en de gemeente zag er ook allemaal geen heil meer in.
Aktie!
Het was Jan Raap die het initiatief naam, door ansichtkaarten te gaan sturen naar de leden van de gemeenteraad met de tekst “ZO WAS ONS PARK IN 1973”. Hij liet het er verder ook niet bij zitten en nam contact op met de gemeente. Daar werd hem geadviseerd om een adoptiegroep op te richten. Het werd een groot succes, het resultaat, zo’n 1600 handtekeningen. Van alle kanten uit Krommenie kwam hulp om het verval te keren. Plannen en werk waren er voldoende en het was noodzakelijk om te zorgen dat het park blijvend in goede handen zou zijn.
Daarom werd de adoptieclub “VRIENDEN VAN HET AGATHEPARK” opgericht. Er bleken in Krommenie veel mensen te zijn die het Agathepark een warm hart toedroegen, dat kwam wel tot uiting door de vele acties die gevoerd werden.
Feest
Tijdens het muziekfestival van het 65-jarige muziekgezelschap Sursum Corda waar ook het Majorettekorps van Kunst en Vriendschap en het jeugdorkest van Ons Genoegen aan deelnamen, werd de heropening verricht van de vernieuwde volière door de wethouder C. Hooghiemstra. Daarbij overhandigde hij aan “vrienden” een plaquette.
Sociale vernieuwingsprijs
De kroon op het werk van allen die geholpen hebben om het Agathepark van de ondergang te redden en het weer tot een tuin voor cultuur en natuurminnend Krommenie te laten zijn voor tal van evenementen was de sociale vernieuwingsprijs. In 1994 werd door de wethouder Schilder-Mantel deze uitgereikt aan “Vrienden van het Agathepark” de bestuursleden J. Raap en D. Kroon namen hem in ontvangst.
Door Ank van Daalen
Literatuur:
- Publiekacties in het nieuwsbulletin van de vrienden van het Agathepark
- O.G. niet zo maar een fanfare door Oene van Dijk
- Gemeentearchief Zaanstad
